Blok kil ve Sert zeminlerde Sondajcılar neden kazmak istemiyorlar? Bunun cevabını biraz açıklamaya çalışacağız.

Sondajcıların blok kil ve sert zeminlerde işi bırakıp gitmesi, genellikle teknik imkansızlıklar, beklenmedik maliyetler ve ekipman güvenliği gibi faktörlerin birleşmesinden kaynaklanır. Bu iki zemin türü, sondaj dünyasının “kabusu” olarak bilinir ancak nedenleri birbirinden tamamen farklıdır.

İşte sondajcıların bu zeminlerle karşılaştığında neden havlu attığının detaylı nedenleri:

Blok Kil: “Sinsice Boğan” Zemin

Kil, yumuşak görünse de sondajcılar için en tehlikeli malzemedir. Özellikle “şişen kil” türleri sondaj dizisini adeta bir mengene gibi sıkıştırır.

Matkabın “Topaklanması” (Bit Balling): Kil, matkap uçlarına yapışarak dev bir çamur topu oluşturur. Bu durum kesici uçların zemine temasını keser; sondaj ilerlemez, sadece yerinde döner.

Boruların Sıkışması: Kil suyla temas ettiğinde genleşir. Kuyu çeperi şişerek sondaj borularını (tijleri) sarar. Eğer kuyu temizliği iyi yapılmazsa, boruları yukarı çekmek imkansız hale gelir ve milyonluk ekipman yerin altında kalabilir.

Vakum Etkisi: Blok killer bazen boru çekilirken vakum etkisi yaratarak motorun gücünü aşan bir direnç oluşturur.

Sert Zemin (Kaya): “Ekipman Kıran” Duvar

Granit, bazalt veya kuvarsit gibi çok sert katmanlar, uygun ekipman (havalı sistem veya elmas uç) yoksa tam bir zaman ve para tuzağıdır.

Ekipman Aşınması: Standart bir su sondajı matkabı, çok sert kayada birkaç saat içinde körelebilir. Bir matkap ucunun maliyeti yüksektir ve ilerleme kaydedilemiyorsa sondajcı zarar etmeye başlar.

Düşük İlerleme Hızı: Sert zeminde bazen günde sadece 3-5 metre ilerlenebilir. Eğer anlaşma “metre başına” yapıldıysa, sondajcı yaktığı mazotun ve işçilik maliyetinin altında ezilir.

Bu durumda kuyu sahibi elini taşın altına koymazssa sondajcı zarar ettiği için kuyuyu sonlandırabilir.

Isınma ve Kırılma: Aşırı sert zeminde matkap ucu aşırı ısınır. Soğutma yetersiz kalırsa uç kırılabilir veya tijler yüksek tork nedeniyle burkularak kopabilir.

Neden Kaçıyorlar? (Ekonomik ve Psikolojik Sebepler)

Sondajcıların “yarım bırakıp kaçmasının” arkasında yatan asıl gerçek genellikle şudur:

Yanlış Teçhizat Seçimi: Çamur sirkülasyonlu (rotary) bir makineyle gelen ekip, sert kaya ile karşılaştığında o zemini delme kapasitesine sahip değildir. Havalı (kompresörlü) sistem gerekir.

Maliyet Analizi: Sondajcı, işin başında zemini “kolay” tahmin edip düşük fiyat vermiş olabilir. Zorlukla karşılaşınca, her geçen saat cebinden para çıktığını fark eder ve zararı kesmek için işi bırakır.

Risk Korkusu: Boruların kuyuda kalması (takım kaptırma), bir sondajcı için iflas demektir. Risk çok yükseldiğinde ekipmanı kurtarıp kaçmayı tercih ederler.

Mağdur Olmamak İçin Ne Yapılmalı?

Eğer arazinizde sondaj yaptıracaksanız şu adımlara dikkat etmelisiniz:

Jeofizik Etüt Yapın: Zeminin yapısını önceden bilirseniz, ona uygun makine (havalı mı, çamurlu mu) çağırırsınız.

Sözleşme Yapın: “Su çıkana kadar” değil, “şu derinliğe kadar, şu zemin şartlarında” şeklinde netleşin.

Referans Sorun: Sadece ucuz fiyat verenle değil, bölgenin zorlu zeminlerinde daha önce iş bitirmiş tecrübeli ekiplerle çalışın.

Arazinizde daha önce yapılmış bir zemin etüdü varsa lütfen bizimle paylaşın.

Zeminin yapısına göre size sondaj tekniği önerelim.

Selâm Dua ve Saygılarımla Tüm Çiftçilerimize ve Sondaj Çalışanlarına Yüce ALLAH’ tan kolaylıklar dilerim.

Feyzi Gülbaş Hızır Su Tespit & Sondaj Çiftçi Dostu